5 dinge dee as IEJ vuur oonze sproake köant doon
Heanig an lik oonze sproake oet een dal te kroepen. Leu skaamt zik der neet mear zo vuur as in et verleden (woerum ook eagenlik?) en et wörd verdan vaker in marketing inzat um de leu met een herkenboar geluud in de knippe te kommen. Doar mu’j bie wean! Doarumme hier 5 dinge dee as iej köant doon um oonze sproake verdan te helpen.
1. Kuieren
Met kunnigen, mer vuural met de kleanen. Want dan leart ze et as normaal te heuren. De meeste sproakenlearders zöalt et met oons eens wean: gin eankelen anpak geet der zo met strieken as gewoon kuieren met leu dee as et al good köant, et leewste in de strekke woer as dee sproake vuurkeump. Op de middelboare skole hebt ze hele Taaldöarpe vuur Engels, Duuts en Fraans, want jongeleu liekt et better te learen in et echt as oet een beuken. Maakt van oewe umgewing een taaldoarp.
“Um de sproake te bewoaren, hoof iej ne eankel mer te bliewen kuieren.”
2. Kiest ook es vuur Online Saksies
Facebook, Snapchat, Instagram, WhatsApp, maakt neet oet woer. Maakt dee sproake zichtboar. Deankt bie allens wat iej der op zet es: “woerumme zol ik et neet in et Saksies doon?” Ieder moal as iej in ne aandere sproake skriewt, is det een verlees vuur et Saksies. Smoesjes det een aander et neet leazen kan of det iej et neet skriewen köant hebbe vie al vake zat heurd. De meeste leu dee det roopt, hebt et nog nooit probeerd. En neet stoer doon met oewe internasjonale vreanden… dee köant oew Hollaands ook neet leazen. Probeert et mer es. Der zeent sowieso 1,8 miljoen leu in Nederlaand dee as et wál leazen köant.
3. Skead oet met det onbenullige
Saksies is net zonne serieuze, völziedige sproake as iedere aandere. Et is neet eankel mer vuur brekken, zoepen en op de proeme kroepen en aandere onbenullighead. Det is non juust de readen at völle leu et neet kuiert. Skead oet met klisjees herkauwen. Verzint es wat niejs. Of better nog, doot der es gewoon normaal met. Zo as in dit artikel.
4. Maakt et een middel, neet et doel
Wat wordt der de leste joaren een bult stuks, verskes, gedichten en verhaalkes eskrewen in oonze sproake. Mooi! Mer wiedter as vermaak geet et neet. Kiekt es wiedter en broekt et es op ne nuttige wieze. As iej nen e-mail steurt noar een kollega, woerumme zo’j det dan neet in et Saksies doon? Neet professioneel? Dan maakt vie et toch professioneel? As iej aait mer bange bliewt um der es wat niejs met te doon, keump oonze sproake nooit vuuroet.
“As iej aait mer bange bliewt um wat niejs met Saksies te doon, keump et nooit vuuroet.”
5. Grötter deanken
Oew lokale dialekt is neet zo heel aanders as det wat in et volgende doarp kuierd wörd. Dezelfde zegswiezen, dezelfde grammatika, dezelfde wöarde… iej sprekt et misskien wat krang oet. Mer in wezen is et allemoal etzelfde. Neet zo bange wean at leu oe neet verstoat. Allens bie mekaar zeent vie met zo’n 5 miljoen Platsprekkers! De grötste wearldsproaken zeent allemoal ooit as onbedudende sproaken begunnen. De leu dee as det kuieren, warren der eankel wat greutser en egenwiezer met. Köant vie ook wean. Neet zo rap den kop loaten hangen. Ook neet koste wat kost, mer wal wat greutser as in et verleden.
