Niejen stof kan lecht, wöarmte en beweaging in elektries umzetten
Um ons hen zitt meardere soorten energie: zunlecht, de wöarmte van de kamer en zelfs oonze eegne beweagingen. Met al disse (meesttiedsverspilde) energie zolle vie heel best onze dreagboare gadgets met können opladen. Van biometriese sensoren töt smartwatches. Onderzeukers van de Universiteit van Oulu in Finland hebt ontdekt dat een mineraal met ne perovskietkristalbouw de juuste egenskappen hef um energie van meardere wellen tegelieke te onttrekken.
Perovskiet is ne groep mineralen woarvan völle een of twee soorten energie könt opnemmen. Mer nog nooit tegelieke. Een mineraal oet de groep kan good wean veur zunnesellen. Met de juuste trekken um zunnekracht um te zetten in elektries. Een ander kan energie halen oet wöarmte- en drukveranderingen, dee veurtkomt oet beweaging.
Mer mangs is een soort energie nit genog. Bepoalde soorten energie zint nit altied veur handen. Et is bewolkt of iej zit in oawerleg woardeur iej nitkönt rondwandelen. Andere onderzeukers hebt al apparaten oetklamusterd dee meardere soorten energie könt gadderen, mer doarveur hebt ze dan meardere stoffen neudig, woardeur et zwoare apparaten wordt.
Yang Bai en zinne onderzeukers van de Universiteit van Oulu deden disse wekke in et blad Applied Physics Letters van American Institute of Physics oet de deuke wo as et zit. Ze onderzöchten nen perovskiet met den naam KBNNO. Liek as aandere perovskieten is KBNNO een ferroelektries materiaal, met kleane elektrise dipolen, vergeliekboar met kleane kompasnöalde in nen magneet.
As ferroeletriese stoffen zo as KBNNO wöarmteverskil metmaakt, goat öare dipolen verkeerd stoan. Dit wekt nen elektriesen stroom op. Deelektriese lading heupt zik op in de richting woar de dipolen henwiest. Deur de stof te vervormen, kö’j zorgen at bepoalde delen ladingen antrekt of juust afstoot, woardeur weer nen stroom op gank kump.
Der hebt al earder onderzeukers noar KBNNO’s lechtstarke en algemeen ferroelektriese trekken kekken, mer dat was altied bie slim kolde temperaturen. Doarbie keken ze nooit noar de oetwarking van wöarmte en druk. Volgens Bai is dit et eerste moal at al disse trekken bie kamerwöarmte bekekken wordt.
KBNNO kan oardig good elektries opwekken oet hette en druk, mer neet zo good as andere perovskieten. Doarum hebt de onderzeukers ne wieze vunden um de samenstelling van KBNNO te veranderen met natrium, um te zorgen at et op disse vlakken et meeste der oet haalt.
Met een joar hopt Bai een veurlopig model van een multi-energiegadderend apparaat te maken. De stof is redelik eenvoldig te maken, dus met een paar joar zol et op de markt können kommen, as de onderzeukers de beste samenstelling vindt.
“Dit drif de ontwikkeling van et Internet of Things en kloke steaden nog wiedter. Energieverbroekende apparaten könt bestendig worden,” meant Bai.
Dissen soort stof kan zelfs de batteriejen in oewe apparaten vervangen. Energieniever wörd heuger en iej hooft minder vake op te laden. Ooit, meant Bai, kan multi-ennergiegaddering zorgen dat iej oewe apparaten nooit mear an de lader hooft te leggen. In kleine apparaten hooft misskien zelfs helemoal ginne batterieje mear.
Et hele onderzeuk:
Yang Bai, Tuomo Siponkoski, Jani Peräntie, Heli Jantunen, Jari Juuti. Ferroelectric, pyroelectric, and piezoelectric properties of a photovoltaic perovskite oxide. Applied Physics Letters, 2017; 110 (6): 063903 DOI: 10.1063/1.4974735
Welle: sciencedaily.com
7 februwoari 2017
