Wuurüm Romeins beton nog altyd steet en modern beton vergeet
Wetenskappers hebt et geheim uutplüzet achter de starkte van Romeinse bouwsels dee in water ståt. De bevindingen könt bouwers van vandage helpen.
Öre bouwsels ståt nog altyd, 1500 jår nå at de leste centurion der by güng liggen. Nu is et Romeinse geheim van slytstark beton endelik kraakt.
Et Romeinse resept – een mengsel van vülkanyse aske, leem (calciumoxide), zeewater en knobbens vülkanysen rots – hööld piers, waterkeringen en havens by mekaar. Mer nog een belangryker verskil met moderne bouwwarken: de waterbouwsels wörden verdan starker.
Volgens de gelearden köm dat dör ne wesselwarking in et sement, tüsken et vülkanyse materiaal en zeewater. Dårdör ontståt nye myneralen, dee et beton starker maakt.
“Ze hebt hyr onmööndig lange åver nådacht. Et warren vernemstige löö,” meant Marie Jackson, geologe by de Üniversiteit van Utah, en metskryver an een onderzöyk når Romeinse bouwsels.
Nu weet ze ook wuurüm, zegt ze. In et vakblad American Mineralogist beskryvt Jackson en konsorten wu as ze betonboringen bekeken van Romeinse piers, waterkeringen en havens. Earder wark har al antöönd at der leemdeelkes in de monsters zatten met et myneraal alümynöze tobermoryt – een zeldzaam spül wat lastig te maken is.
Et myneraal vörmen zik volgens Jackson al vro in de geskydenis van et beton, tun as et leem, zeewater en vülkanyse aske in et mortel met mekaar warken en zo wöarmte upwekken.
Mer nu hebt Jackson en öre onderzöökers een nye ontdekking dån. “Tun as ik et beton nog es bekeek, zaggen ik völ tobermoryt in de samenstelling van et beton, vake in verband zeen met phillipsyt, een ander myneraal.”
Volgens Jackson gavven dit an at der nóg wat an de hande was. Met de tyd lössen et zeewater wat in et beton tröök de vülkanyse kristallen en glassen up, wårvör alümynöze tobermoryt en Phillipsyt in de stea kömmen.
Disse myneralen, meant de skryvers, helpt et beton verstarken, vörkomt sküringen en verstarkt et bouwwark as ze gröit.
Modern beton, in vergelyk, wat up Portlandsement baseerd is, mag nit veranderen as et hard wörd. Wat vör ne wesselwarking tüsken materialen dan ook, gef skade an et bouwsel.
Jackson: “Et onderzöök gef ne totaal nye inkyk in betondreyen. Dat wat wy töt nu to as invrettende warkingen zaggen, feitelik heel bruukbåre myneralen zint, dee zörget vör veerkracht en misskyn wal verbetterde veerkracht åver längeren tyd.”
De bevindingen geevt anwyzingen vör betonmakerye zonder hoge temperatüren en carbondioxide. Dårby gef et ook ne basis vör duurzaam bouwmateriaal vör bruuk in waterbouwsels.
“Et gef nen bült topassingen, mer wy müt et nog wyder bestüderen üm de jüüste mix te vinden. Wy zint onderweags, mer wy müt et nog anskarpen,” zeg Jackson. “De uutdaging zit em in et vinden van wyzes üm beton met eenvoldige vülkanyse prodükte te maken. Dår wörd nu an warkt.”
Welle: theguardian.com
Skryver: Nicola Davis
4 juli 2017
