Is Nedersaksies ne sproake?
Joa en nee. Nedersaksies, Nedersaksisch, Plat, Plattdeutsch is neet ene sproake op zik. Better ezegd is et ne gaddering van tientallen net iets verskillende sproaken. Dialekten dus. Mer umdet der ginnen standaard is en et ene oard Plat neet better is as et aandere, magt ze allemoal “Nedersaksiese sproake” heten.
Kleane verskillekes, mer wal etzelfde
Der is dus neet ene standaard Nedersaksiese sproake an te wiezen. Toch hebt al dee soorten Plat ongevear dezelfde wöardeskat, woardvolgorde en zegswiezen. Hier wörd vake oawerhen ekekken. Det keump duurdet de meeste leu eankel kiekt noar oetsproake:
Völle Platsprekkers zegnt: “Veer kilometer wiedterop kuiert ze wier totaal aanders!”
– “Oh joa? Kuiert ze doar Swahili?”
“Nee, mer zee zegt woark en ikke waark.”
De oetsproake is dus heel (Hééél) iets verskillend van doarp töt doarp. Mer de rest neet.
Alleman zegt (met verskillende akseanten) bievuurbeeld: “ik zin groot leefhebber van Wearldsproake’s mooie blog.” Ze zegnt nooit: “Leefhebber groot van Wearldsproake’s blog mooie ik zin”. De woordvolgorde is dus in alle dialekten etzelfde. Vandoar de’j et aait wal verstoat. Want zo heel onbegriepelik is wark neet as iej aait waark of weark zegnt.
Klaankverskoewing
Alle soorten Plat hebt lange leden neet met edoan an een antal klaankverskoewingen. Hollaands, Duuts en Engels wal. Doarduur kleenkt Plat net eawen wat aanders as aandere West-Germaanse sproaken.
1. Oawer verskillende joaren wör et in Duutslaand, Engelaand en Nederlaand mode um nen dreei in bepoalde klaanken te maken. Huus wör in Nederlaand Haa-uus (huis, dus), Hoes wör in et Engels en Duuts Haa-oes (house of haus, dus). Striek wör strijk, strike of streich.
2. De Duutsers veunden et op een gegewen ogenblik neudig um in een antal wöarde van nen -p nen -pf te maken en van nen -k nen -ch. Peard wör pferd, appel wör apfel, skip wör schiff. Maken wör machen. Striek wör streich. En nog nen helen rits an veraanderingen mear.
Völle Platsprekkers zegnt: “Veer kilometer wiedterop kuiert ze wier totaal aanders!”
Jao, want bi-j ons kuiert ze met de bene… 😉
Dan is t toch zunder twiefel ene sproake? Elke sproake hef dialektn. Ik zol dus zegn: Ene Neersassiese sproake, woar’t Tweants, Grönnigs, Oosfreesk, Dreants en al dee aandere variasies dialektn van bint.