Meaning: Lembörgs en Saksies verdeent aparte stea in de nieje mediawet
Eankel een kort berichtken op Totaal TV van 9 meart 2016 dut der van: allene et Freesk krig ne aparte stea in de nieje Mediawet van Stoatsekretoaris Dekker. Limbörgs en Nedersaksies visket wier es achter et net.
Wat hef det vuur gevolgen? Duur de nieje mediawet zitt alle ummeropen oet alle strekken van Nederlaand in enen road. Dee kriegt nen budel met seanten vuur programma’s, dee as ze oonderling verdelen mut. De Freeske ofveardiging krig ne biezeundere stea, umdet dee toovallig ne heugere sproakstoatus in Nederlaand hebt. Zee köant dus deper oawer de toafel lönnen as der oawer de verdeling van de seanten kuierd wörd.
Dus puur umdet de Freesken in et verleden mear met nen voest op toafel höwwen en de regearing doodestieds dan mer ne haandtekenige zat hef. De beade aandere inheemse sproaken van Nederlaand komt hier liek zo good vuur in anmaarking.
Toch geet et neet duur. En det hef wier gevolgen vuur et anzeen van oonze sproake.
Et krange is det et duursnee anzeen van et Saksies en Limbörgs lege blif um aait wier etzelfde deankbeeldige kringske:
1. Umdet ze ginnen heugeren stoatus hebt in et Europese Haandvest vuur Streksproaken, kriegt ze nooit ne biezeundere stea in de media. Doarduur roopt de onwetenden: “Zee’j noe wal? De medialeu veendt et ginne oetzeunderlike stea weard. Dus zal de sproake meender weard wean.”
2. Umdet ze ginne bettere stea kriegt in de mediawet, stoat ze ook neet op de lieste vuur stoatusopheuging vuur et Haandvest. Onwetenden roopt dan: “Zee’j noe wal? Skienboar is der ginne spesjale stea neudig vuur dee sproake, want ook in de media doot ze der niks met.”
Meteen keump doar dan disse kreenksprekkerieje op: “iej köant toch ook wal Hollaands?” Joa, mer pas noadet ik en mien volk edwungen zeent um det te learen. Mooi makkelik zeggen, dan. En doarbie, de meeste leu köant ook wal Engels, mer toch heurt ze zaken gearne in öare egene sproake. Zo geet den non ook met Saksies.
De readen at Minister Plasterk ginnen heugeren stoatus tookennen wil, is det hee zik bangt at de Saksen en Limbörgers ook rechtshulpe en aandere offisjele zaken in öare sproake ofhaandelen weelt. Det zol tevölle kosten.
Wat Plasterk doarbie verget, is det oonze sproake (of wat vuur aandere sproake dan ook) gewoon recht hef op gelieke behaandeling, ongeacht wat vuur ne erkenning of et in een of aander Haandvest hef. Dee seanten zeent oonze sproake dus joarenlaank achter eheulden. Vie hebt dus nog heel wat te good. Loat mer kommen!
Woarumme dut TV Oost niks int Saksies moar altied int Hollaans??? Ik ergere mie doa altied an.
Tja kearl, det hef der met te maken at ze meant at Saksies eankel vuur programma’s oawer de sproake zelf of vuur tradisies gebroekt worden kan. Et zal nooit in öar opkommen um bie vuurbeeld es et niejs in et Saksies te doon, of ne gewone reportazie. Wellicht at et ooit nog es good keump.
Dat eenzige wat noch leiger is, wenn de reginale ümreop/senner, de för düin rebeet verantwoordlik is, blaut wat in een anneren dialekt maakt un sik üm düinen tungenslag nich keert. Un nich blaut dat’t Westfölske ignoreert wert un enne büi’n sterven teoküiket wert, nei de WDR soorgt mit süinen Kölsch auk för’t verdwüinen van’n Süüdnedderfränksen, wat’t Limborgsk up Duitske kante van’r snaat is. Dat Kölsche wert teo den typisk rhüinländksen Dialekt stilliseert un seodennig maakt sik de luie sümst teo den “Klischee-Rhüinlänner” un haalt up dat Limborgsk küren in Duitskland. Ik denke vaken auk Noordrhüin-Westfolen maakt nix vör’t Westfölske Platt, wiel dat se bang sind dat denn auk noch de Nedderfränksken ankuumt un üre sproke just seo os de Limborgsken na dat handvest beschuult hebben wilt.
Doar heb iej een good peunt, Arne. Det is ook iets wat vake vuur den regionalen zeander RTV Oost geeldet. Tweante hef ne staarke, slim ofwiekende identiteat. Det wörd dus vuur de herkenning nog wal es gebroekt duur RTV Oost. Toch gef et nog mear Saksiese dialekte, boeten Tweante. De leu dee as dee dialekte kuiert, veult zik boeten eslötten. Dee roopt vake: “ze harren et better RTV Twente können neumen.” Mer ook binnen Tweante heurt leu nog aait öar egene dialekt et leewste. Det kan ook neet good wean. Duur aait zo star vaste te hoolden an oew egene, blif et aait versnipperd. En keump et nooit nöader töt mekoar.