Niej model kan teunen det Stephen Hawking geliek hef oawer zwarte geater
De Informasietegenstelling van zwarte geater geet wetenskoppers al 40 joar boawen de pette. (foto: Profit_Image/Shutterstock)
Ene van de langst bestoande mysteries oawer zwarte geater is wat der gebuurt as der kroam invaalt. Informasie kan neet rapper goan as et lecht, dus kan et neet oontkommen an een zwart gat. Mer vie weett at zwarte geater gröait en krimpt oawer tied en Hawking-stroaling lösloatt. Wetenskoppers brekt hier zik al 40 joar den kop oawer. Informasie kan neet zomear vort wean.
Natuurkeundigen Kamil Brádler van de Universiteat Ottawa en Chris Adami van de Stoatsuniversiteat Michigan hebt anteund at de informasie geheels neet vort is. Et wörd oawerdreagen van et zwarte gat in dee earder neumde Hawking-stroaling. Doarmet wörd meugelik een oold kosmologiemysterie op elöst.
Mear as 40 joar terugge köm Stephen Hawking met et idee det der wat deelkes oet den boetensten eanderraand van et zwarte gat mut löskommen, ondaanks det der niks an een zwart gat oontkommen kan. Dissen oetstoot zol oawer tied kracht van et zwarte gat vorthalen, woerduur as et kleaner wörd.
Den oetstoot keump neet van et zwarte gat zelf. Doarumme vreugen natuurkeundigen zik of wat der gebuurt met de informasie binnen de zwarte geater as ze verdwient. As de informasie vuur aait verlöaren is, betekent det ne brökke in de wetten van kwantummechanika. Dit leadden töt de Informasietegenstelling van zwarte geater.
“Et vroagstukke wör nooit beantwoardt, umdet Hawkings berekkening de oetwaarking van de stroaling op zwarte geater neet vatten kon,” zea Adami in ne verkloaring.
“Natuurkeundigen nömmen an at et zwarte gat met nen zetjen kleaner worden zol as de Hawking-stroaling de massa van et zwarte gat metneamp. Mer nums kon dit rekkenkeundig noagoan.”
Um disse tegenstelling op te lössen, wörden verskeadene berekkeningen doan. Völle natuurkeundigen nömmen an at et op elöst zol wean as der ne sloetende benöadering van kwantumzwöartekracht köm. Algemene relativiteat en kwantummechanika zeent twee van de grötste kennisweenste van oonzen tied, mer ze waarket nog neet best nöast mekaar. Bie zwarte geater zeent beade deankrichtingen neudig.
Brádler en Adami’s model bekik de kwantumoetwaarking woer as Hawking-stroaling van keump. Met komputernoabootsingen leuten ze de zwarte geater zik oontwikkelen. Ze zaggen at de Hawking-stroaling kracht en informasie oet et zwarte gat haalden.
“Um disse berekkening te maken, mosse vie gissen wo as een zwart gat met et Hawking-stroalingsveeld ummegeet,” zea Adami.
“Der was ja nog ginne deankwieze oawer kwantumzwöartekracht wat zonne ummegaank kan vuurspellen. Et blik at vie ne gelearde gissing maakt hebt. Oons model is liek an Hawkings deankwieze in de limiet vuur vaste, onveraanderende zwarte geater.”
Öar waark, wat in de Physical Review Letters steet, is nen mooien trad vuuroet noar et begrip van zwarte geater. Aandere oonderzeukers probeert de informasietegenstelling op te lössen. Et verteelt oons neet völle oawer et vuurliggende deankwaark vuur kwantumzwöartekracht. Toch lik disse deankwieze vuur et griepen te liggen.
“Oons model is neet mear as det: een model. Toch he’w anteund at kwantum-verhoolding tusken zwarte geater en Hawking-stroaling froai woarskienlikk dezelfde egenskoppen hef as oons model,” zea Brádler.
27 april 2016
Duur Alfredo Carpineti
Welle: http://www.iflscience.com/physics/information-inside-black-holes-might-leak-out-somehow
