Wat vuur ne invlood den oorlog op oonze sproake har
Den Tweeden Wearldoorlog was vuur nums heel best. Vuur oonze sproake ook al neet.
In de eerste plaatse maakten de Nazi’s de Duutsers neet geleefder bie völle leu in Nederlaand. Woer as der joarhoonderden lange al wöarde en zegswiezen hen en wierumme oawer den poal eleend wörden, zorgden Hitlers soldoaten at de leu an beade kaanten van de gröppe met de ruggen noar mekaar kömmen te stoan. Vuur nieje wöarde wör der in Oost-Nederlaand neet mear noar Meunster of Hamborg ekekken, mer noar Amsterdam. En Hollywood. Want det köm ook verdan mear op. Et was neet cool mear um “half Duuts” te kuieren. Noa den krieg waarkten disse gedachte nog lange duur. Kort noa den oorlog köm doar nog es de “gelearde” gedachte oawerhen det et slecht vuur keender was um meardere sproaken te learen. Woerumme of dan ne vrömde sproake learen better was, doar hebt ze nooit antwoard op egewen.
Vanof de Duutse kaante wör der in den krieg vanzelfs juust op Hoogduuts ehamerd. Vuur nieje wöarde keken Platduutsers dus noar et Hoogduuts. Ook dit gung nog joaren noa den oorlog verdan. De sproaken gröait aait nog heanig oet mekoar.
Tegelieke vergatten de leu op den doer at öare lokale sproake neet zo lokaal is as ze zelf wal meant. Der wör verdan nauwer noar kleane verskillekes ekekken en neet noar de oawereenkomste. Et besef det vieleu allemoal dezelfde sproake kuiert met eawenzo mooie akseanten was vort.
Ook wör ne grote wöardewelle letterlik oet ewisket: de Jödden. Wöarde as sjoechem, sjacheraar, jatten, sjoem en gannef kömmen iederene in Tweante aait rap van de tonge. Mer oaweral wörden Jödse gemeenskoppen, dee as der helemoal bie heurden in de samenleawing, bie heupe vort evoord en of eslacht. Den boadem vuur et behoold van öare wöarde was vort.
Is det slim? Noh, mooi is et neet. Mer iej doot der niks an. En met een betjen möaite verstoat vie mekaar nog aait. En de nieje geslächte van beaide kaanten van de gröppe hebt neet de slechte ervaringen met mekaar van vroger. Et kan dus eankel mer de gode kaante wier op goan.
Oorlog hef aoltied van doon met ’t zich neet holl’n an de grenzn. ’t Is aoltied maor wear dat ze zegt dat de greanz’n op’ezocht mot um wieter veuruut te komm’n, moar doar kan dus ok oorlog van komm’n. En onderwiel hef ’t volk juust de wil om met de rugge naor de grenz’n opan te gaon staon. Het is nog moar de vraoge wat’t verneamstigste is.
Iej hebt et hier oawer de abstrakte greanze, de greanze van wat leu good veendt en wat neet. Wat wie hier meant is de echte stoatsgreanze. Et is bekeand at de stoatsgreanze vroger neet besteund vuur de leu dee as der kort bie wonden. Ze reaisden vrie hen en wier. En nömmen dus ook sproake met wierumme. Of et wör hier bracht. Wodöanig mean iej at de “typies Tweantse” naam Munsterman hier terechte kömn is? 😉