‘Heuwdvuurroad’ gorilla’s eveunden in Kongo-Brazzaville
Zett Tweantse oonderskriften an of oet met et knöpke [CC]. (Oorsproonkelike video: Youtubekanaal Lonely Planet)
Gorilla-experts van de Wildlife Conservation Society (Vereaniging vuur Weeldbehoold) zegt at ze ne biezeundere veundst edoan hebt in et dichte woold van Kongo-Brazzaville: ne machtige groep earder nooit ontdekte westelike leeglaandgorilla’s. De deers stoat op et peunt van oetstaarven.
De oonderzeukers zegt at de eerste weeldtelling in et gebeed löt zeen at 125.000 westelike leeglaandgorilla’s et onmeundig good doot in de noordelike reagenwoolden van et laand. Det antal is tweemoal zo hoge as wat sommige gorillaskattingen wearldwied warren.
“Vie hebt de heuwdvuurroad van westelike leeglaandgorilla’s eveunden,” zeg Steven Sanderson, vuurzitter van de vereniging, dee as et oonderzeuk leaden. “Vie wussen ja neet at disse ‘bevolkingsdichthead’, dus et antal gorilla’s per veerkaante kilometer, meugelik was in Kongo.”
De oontdekking steet lienrecht tegenoawer et feit at aandere gorilla’s in Midden-Afrika verdan wiedter oetstaarvet.
Sanderson gef an at et der neet op lik at de gorilla’s in Kongo’s noordelike reagenwoolden last hebt van dee problemen dee as aandere gorillagroepen in aandere delen van Afrika zowat hebt loaten oetstaarven – oorleuge, streuperieje, onwiezen hooltkap en zeektes dee as deels duur kontakt met meansken ontstoat.
“Allerhaande zeektes, met et Ebola-virus vuurop, loatt grote geater achter in et woold woer as vroger hele gorillafamilies wonden,” zeg Sanderson.
Ene van de belangriekste readenen at et de gorilla’s doar zo good geet, wör dudelik a’j ooit es duur de zoompige bossen loopt. Ze zeent deel van ne strekke dee as verkenners zo as Richard Ruggiero van de U.S. Fish and Wildlife Service mangs de “greune hölle” neumt.
“Et is ne wearld op zik,” zeg Ruggiero, den as neet bie dit oonderzeuk bie was, mer den as al wal 15 joar gorilla’s en olifaanten oonderzöch.
“In disse zoompige strekken kö’j as meanske gewoon neet terechte,” weet Ruggiero. “Der vaalt nog ginne teante op te zetten.”
En umdet der volgens Ruggiero gin hooltkap is in disse reagenwoolden, zeent der ook gin weagen. Streuperieje en jacht komt hier dus ook neet of nauweliks vuur. Et keump der op dale at der gewoon weanig leu komt, zeg Ruggiero.
Mer doar keump veraandering in. De leste joaren verkoch Kongo-Brazzaville hooltkapvergunningen, volgens Ruggiero. De druk um hooltkapvergunningen of te gewen is verdan heuger.
“As der natuurlike groondstoffen zeent in Afrika, is der aait ne wedloop um ze zo rap meugelik oet te putten,” zeg Ruggiero.
“Et is gewoon verskrikkelik. Mer et niejs oawer dit grote gorillavolk gef hoppe det de leu et as ne kaans zeet um der bie te wean vuur at de aandere gäste det doot,” zea Ruggiero, woermet as he duudt op jagers en hooltkapbedriewe.
Ruggiero hopt at der een plan in de maak is vuur de natuurlike groondstoffen in et gebeed. Een plan woerin wat aanders steet as “loat der kearls met kettenzagen en bulldozers in.”
Volgens Sanderson zeent der wal wiezen woerop at de gorilla’s van de greune hölle beskaarmd worden köant. De of eloppene joaren hef zinne vereaniging grote kapbedriewe in aandere delen van Kongo doerzaam kappen leard en streuperieje oawer de hooltkapweagen terugge dringen.
Doarbie ligt der bie de regearing een plan um van de dichtbegröaide strekke een weeldpark te maken, zeg Sanderson.
Volgens um zal et nog neet metvallen um de niej oontdekte ‘heuwdvuurroad’ te beskaarmen, mer hee hef gode hoppe at et geet lukken.
Nen toovlucht vuur gorilla’s, mer wo lange nog?
Aanders as bie baarggorilla’s, woervan as der een paar hoonderd zeent, is de groep leeglaandgorilla’s nog groot genog en neet lecht te bereiken. Natuurbehoold kan doarumme neet good skatten wo groot as et gorillavolk echt is.
Wat ze wal weet is det eapevolker rap verdwient duur Ebola, jacht en boskap. Of de gorilla’s der wier boawenop komt is nog mer de vroage, ondaanks niej oonderzeuk van de Vereaniging vuur Weeldbehoold.
“De leste twentig joar hef Ebola lokaal ezorget vuur slimme ofnames in gorillagroepen in Kongo en Gabon. Mangs wal töt 95%,” beweart oonderzeukster Emma Stokes van de Vereaniging vuur Weeldbehoold.
“A’j rekkent at grote eape lange leawt en zik mer laankzaam vermeardert, kan et wal 120 joar doeren vuur at zik zulk inklappen van nen groep hersteeld hef,” zeg Stokes.
Dreiginge vuur de soort
In 2003 skreef nen koppel oonderzeukers in et blad Nature at de groep eape in Gabon tusken 1983 en 2000 vuur mear as de helfte oet estörven was duur Ebolakoortsen en kommersjelen jacht. Ze reupen op um gorilla’s op stop en stea op de lieste te zetten van slim bedreigde deers. Dee stoatus wil zeggen at ze der skien van hebt binnen dree geslächte met 80 perseant meender te wean. Mer de oonderzeukers meant at ze dee 80 perseant al in twee geslächte haalt.
Töt dee tied was de kommersjele jacht de belangriekste dreiging vuur gorilla’s. De oetbreadende hooltkapindustrie har de jacht van anvaankelelik ne noodzaak promoveerd töt ne weensgewende oondernemming. Strekken dee as vroger slecht bereikboar warren, wörden lös esteeld vuur jagers en der wörden weagen hen elegd, zodet et vleais oawer grote ofstaanden vervoord worden kon.
Tusken 2003 en 2004 dunnen de Zaïrestreng van et Ebolavirus de gorilla’s van Kongo em Gabon nog mear oet. De zeekte was eawen slim as de jacht. In et blad Science skrewen oonderzeukers in et Nasjonaalpark Lossi at allene al in öar oonderzeuk 5000 gorilla’s duur Ebola ummekömmen warren; 90 töt 95% van de hele groep.
En terwiel as kommersjelen jacht et meeste vuurkeump roond steas woer as meansken wont, is Ebola juust de moardfaktor in of eleagene strekken. Oawer nen streppel van 600 km, vanof et westen van Bo-oewe töt Noewabale-Ndoki in Noord-Kongo wörren eapekadavers ezeen dee as neet duur jacht ummebracht warren. Et was et slimste tusken Nasjonaalparken Lossi en Odzala, beweart de oonderzeukers.
Vörskers köant staarftesiefers inskatten zoonder de hele groep te kennen. Staarfte wörd ja meesttieds berekkend duur veraanderingen in gorilladichthead of -antallen te bekieken in kleane strekken.
Zwoar bedreigd
De Wearldboond vuur Natuurbehoold delen de westelike leeglaandgorilla in as “Zwoar bedreigd” in 2007.
Disse meest vuurkommende gorillasoorte wont rechtevoort in zeuwen Afrikaanse laanden roonde den eawenaar. Terwiel as westelike baarggorilla’s nog per tiendoezende teld worden köant, zeent der van oostelike baarggorilla’s nog doezende. Van de baarg- en riviergorilla’s gef et nog mer een paar hoonderd.
De 1250.000 niej-etelde eate in et oonderzeuk van de Vereaniging vuur Weeldbehoold betekent ne machtige anjager vuur öare oawerleawingskaansen en de inspanningen van de natuurbeskaarmers. Mer de mirakelveundst hef ook ne aandere kaante.
“Ebola ligt aait op de loer bie gorilla’s,” zeg Stokes. “Disse nieje groep gorilla’s wont kort bie strekken woer as verleden joaren Ebola is oet ebrökken.”
De verzammelde informasie löt zeen at et virus et volk nog neet bereikt hef. Stokes meant at rap waarken an beskaarming van disse heuwdvuurroad gorilla’s et allerbelangriekste is.
“Töt de’w köant zeen at et gevoar van Ebola en jacht genog is terugge drungen of vort is oet öar gebeed,” zeg Stokes, “bliewt de westelike leeglaandgorilla’s zwoar bedreigd.”
“Until it can be established that the risks from Ebola and hunting are sufficiently reduced or removed across their range,” Stokes said, “then western gorillas will remain critically endangered.”
Duur John Nielsen en Aaron Scott
5 augustus 2008
Oawer ezat op 14 juni 2016
Welle: http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=93254830
Youtube: Loney Planet https://www.youtube.com/watch?v=bhwl1NMxDEg
