Et Londen van de Maya’s – Nye technyk legt machtige stad bloot
Under et dikke dek van Guatemala’s Petén-reagenwold ligt ne vöärhistoriske stad wår as al meyr as 1000 jår gin menske nen voot esat hevt. Toch löypen der in öäre bettere dage miljonen mesoamerikanen rund. Dee boweden een untwikkeld en wyds keiserryk. In een laeglandgebeyd van üm de 2100 veerkante kilometer hevt een internationaal team van archeologen nu teendusenden olde bowwarken untdekked en in kaarte brachted med de LiDAR-technyk (Light Detection And Ranging).
Volgens National Geographic untdekkeden de archeologen disse unmündig grote metropool in february, under leiding van de guatemalteykske nonprofit-organisaty PACUNAM Foundation. Nu, ses månd later, låt se in ne uutgave in Science weaten dat der meyr as 61.000 olde bowwarken vünden sint, wårunder hüse, grote paleisen, ceremoniäle centra en pyramiden.
De technyk LiDAR prikket döär et dichte bladerdak üm te kyken når höygteverskillen. Dåruut köänet undersöykers topografiske kenmarken upmaken, so as müren, weygen, en geböwwe, sunder der selv ooyt eynen trad esat te hebben. Hyrmed köänet se med een paar minuten dreydimensionale kaarten genereyren en so jårenlang veldwark ümseilen.
“In syn geheyl bekeyken låt terrassen, bewateringskanalen, reservoirs, bulwarken en breyde stråten landbewarking van verbasenden umvang seen, uut evored döär de Maya oaver öär geheyle landskap up ne skåle den as vöärher undenkbår was,” verklårt teamlid Francisco Estrada-Belli.
By mekander sint meyr as 61.000 olde bowwarken in kaarte brachted in de bestudeyrde regio. Dat gevt an dat der tüsken 7 töt 11 miljoon lüde ewoaned müt hebben up et höygtepünt van de Laat-Klassyke periode, van 650 töt 800 nå Christus. Vöär de beyldvörming: Londen hevt ungevear 8 miljoon inwoaners. De lüde woaneden verspreidet oaver een gebeyd van so’n 1200 veerkante kilometer. Disse heyle streake wör hunderden jåren bewarket üm intensiv burenwark te können dryven üm disse unwys grote bevolking te können underholden.
“Et wörd nu düdelik dat de olde Maya’s öär landskap up grote skåle inrichteden üm der up landbowgebeyd meyr uut te halen,” segt Maya-archeoloog Marcello A. Canuto. “Et land likt dårüm völle dichter bevolked as wat wy eyrder dachten.”
Et internationale geselskap brachteden ouk een uutbreid netwerk van breyde stråten in beyld, dee de verskillende steadelike gebeyden an mekander verknüppeden. Dat gevt an wo good verbünden disse steaden warren en wo vöäle de inwoaners oaver hadden vöär verdeydigingswarken as et up vechten anköäm.
So as med elke nye untdekking segt de skryvers van et undersöyk dat de vündsten “nye vrågen upwekket, dulen vöär veldwark anskarpet, regionaal undersöyk oaver anslutende landskappen weg uutlokket en Maya-archeology in een gröyts ny tydperk van undersöyk en verkenning drivt.”
Döär Madison Dapcevich
28 september 2018
