Stemt Wyser: Provinciale Ståtenverkesingen 2019 – Wat doot se vöär unse språke?

Der wördt nen houp esnakked üm de Provinciale Ståtenverkesingen. Wy wilt wal es weaten wat al dee partyen nu vöär unse språke wilt. Dårümme gåt wy se eyne vöär eyne by langes. Unse fokus ligt dårby up Oaveryssel.

Wat döär mekander so upvalt, is dat gin enkele partye de språke selv gebruukt, behalve mangs vöär een paar lösse (lose?) kreten as ‘noaberschap’. Der wördt vöäle skreaven oaver arvgood, mär et idey van de språke as nüttig instrument vöär internationalen handel en verbundenheid likt vöärloupig noch nit in Oaveryssel döärdrüngen.

Christelijk Democratisch Appèl

Traditioneel ne partye dee sik richtet up den lokalen achterban. In öär verkesingsblad ståt nå de intro medeyne de köpkes Waarden en Tradities en Noaberschap. Toch leyvert de söökterm ‘Nedersaksisch’ nul (o) hits up. Wat se wal nömet under Cultuur:

“Hier horen ook het immaterieel erfgoed bij zoals streektaal, folklore en de oude ambachten zoals rietsnijden.” En elders in et dokument: “We blijven financiële steun verlenen aan sociale evenementen, streektaal en monumenten die de identiteit versterken.”

Unse språke wördt an nen bült smeaten med olde ambachten en as museumstükke presenteerd. Wy seet weinig oaver underwys, nüttige saken of de ekonomiske vöärdeylen van unse språke.

Volkspartij voor Vrijheid en Democratie

De VVD rept gin woord oaver et Neadersassisk. Starker noch, se vindet andere språken belangryker:

“In het kader van samenwerking trekken we op met onze Duitse buren, waaronder de partners in Euregio verband, Nordrhein-Westfalen en Niedersachsen. In onze lobby houden we rekening met de positie van grensarbeiders en zetten we in op ondersteuning en enthousiasmering van Duitse taal binnen het onderwijs.”

Düütsk leyren is mooi, mär wy hebbet toch al ne deylde språke med dee düütske bundslanden?

Socialistische Partij

Ouk de SP swigt in alle språken oaver de sööktermen ‘Nedersaksisch’, ‘streektaal’, ‘Twents’, ‘Sallands’ en andere lokale språknaams. De söökterm ’taal’ kümt 20 mål vöär: in ‘betaalbaar’.

In öäre spearpünten steyt et volgende:
“We ondersteunen initiatieven voor kleine en middelgrote evenementen die bijdragen aan cultuur en aan de samenhang in dorpen en steden.”

Dårmed doolt se vöäral up evenementen en festivals. De SP likt totaal vöärby te gån an de meyst bindende faktor: unse språke.

Partij van de Arbeid

De Partij van de Arbeid likt et begreapen te hebben. Se wydet een heyl höyvdstük an unse språke:

“Onze streektaal, de moedertaal waarin veel van onze inwoners hun emoties het best kunnen verwoorden, is een belangrijke drager van onze eigen cultuur.

Het bewaren, versterken en vernieuwen van de Nedersaksische taal maken we een vast onderdeel van het provinciale cultuurbeleid. De PvdA is voorstander van een actieve aanpak voor het behoud van het Nedersaksisch, in het verlengde van het convenant over de erkenning van het Nedersaksisch […].

De zichtbaarheid en de overdracht van de taal naar jongere generaties is essentieel. Daarom moet de aandacht voor het onderwijs geïntensiveerd worden door het ontwikkelen en uitvoeren van lesprogramma’s.

Culturele activiteiten dragen bij aan zichtbaarheid en acceptatie. 28 van 39 Media en openbaar bestuur kunnen draagvlak vergroten door aandacht te besteden aan het Nedersaksisch. Bij deze activiteiten is de inzet van de streektaalinstituten in Zwolle (IJsselacademie) en Hengelo (Twente Hoes) hard nodig.“

Heyl good, PvdA. Nu noch et heyle dokument in de språke, dan weatet wy dat y et echt meynet.

Democraten ’66

Anders as andere partyen hebbet de D66 öär programma vulledig online esat, in oaversichtelike köpkes, dee når aparte deylsyden verwyset. Een apart köpken is ewydet an unse språke, Nedersaksisch, wårunder se een paar konkrete vöyrbeylden geavet wat see vöär et neadersassisk wilt doon:

“D66 is blij dat het Nedersaksisch onlangs als streektaal erkend is. Wij steunen praktische initiatieven, zoals van onze taalcentra, om het Nedersaksisch ook levend te houden. Bijvoorbeeld door kinderen in het primair onderwijs kennis te laten maken met het Nedersaksisch.

Onze streektaal is een spraakmakend onderdeel van de Overijsselse identiteit dat we duidelijker naar voren willen brengen. Zo zet D66 in op zodanige lobby dat er wettelijke ruimte komt om de eed of belofte, naast het Nederlands en Fries, ook in het Nedersaksisch uit te kunnen spreken. D66 vindt het een goed idee om op plaatsnaamborden, onder de Nederlandse naam, ook de eigen streektaalaanduiding op te nemen.“

Dat süt der årdig good en konkreet uut, mär vöäral as wat lösse spearpünten. Wat wil de D66 doon vöär de lange termyn?

Partij Voor Vrijheid

De provinciale aftakking van Geert Wilders syne partye likt sik vöäral druk te maken oaver de islam, terwyl as mär 2% van de oaverysselske bevolking moslim is. Dan blivt der weinig rüümte oaver in et programma üm sik oaver unse språke en andere belangryke saken uut te spreaken.

“De PVV is de enige partij die onze eigen Nederlandse cultuur en geschiedenis op één durft te zetten. Helaas leven wij in tijden waarin dat niet meer vanzelfsprekend is en ligt onze cultuur door de islam, slachtofferdrammers en wegkijkende politici steeds meer onder vuur.“

Se hebbet den mund vul oaver et beskarmen van “neaderlandske kultuur en geskydenisse” mär legget nargens uut wat se dårunder verståt. Oh ja, ouk noch wat moois in et programma:

” We zijn en blijven een echte volkspartij en spreken de taal van het volk.”

Oh? Dår is anders gin woord neadersassisk by.

ChristenUnie

Ouk de ChristenUnie löt de språke verstovven in de vitrinekaste. Under Erfgoed en Monumenten leaset wy et volgende:

“De Overijsselse identiteit uit zich in streektaal, streekgeschiedenis, erfgoed en regionale bouwkunst. Dat culturele erfgoed verdient blijvende provinciale steun. Duurzame ontwikkeling van het cultureel erfgoed is van belang om de identiteit en eigenheid van Overijssel beleefbaar te maken.

De ChristenUnie kiest voor:

1. Een ambassadeursfunctie van Statenleden voor de Overijsselse identiteit en cultuur.
2. Het stimuleren werkgelegenheidsproject bij het behoud van erfgoed.
3. Een actieve rol van de provincie in het zoeken naar mogelijkheden om samen met andere overheden en partners het culturele erfgoed te behouden en te ontwikkelen. “

Mooi, mär wat gå ylüde nu precys doon?

Staatkundig Gereformeerde Partij

De Staatkundig Gereformeerde Partij hevt een steavig dokument van sowat 40 bladsyden as verkesingsprogramma. Dår sal toch et woord ‘Nedersaksisch’ wal instån? Helaas, 0 hits. Wal skryvet se et volgende:

“Het behoud van het cultureel erfgoed – streekcultuur, streektaal en historische verenigingen – ziet de SGP als een provinciale taak waarvoor voldoende financiële middelen beschikbaar moeten zijn.“

En ouk:

“De provincie heeft daarbij vooral oog voor kleinschalige amateurkunst en cultuur, denk aan taal, klederdracht, orgelcultuur en andere lokale cultuurvormen.”

Prachtig, mär der steyt niks oaver et anjagen van et gebruuk van de språke in et dagelikse leaven. De financiële middelen klinket wal good.

GroenLinks

De grönen hebbet skynbår niks med et neadersassisk. Se wydet een heyl höyvdstük an kultuur, mär dat geyt in höyvdsaak oaver kunst en musik. Dat kan natuurlik ouk in et neadersassisk, mär dat nömet se nit. Selvs sööktermen as ‘streektaal’ leavert gin enkel resultaat up. Et likt een landelik upsteld programma, wår med de söök en vervang-möägelikheid Oaveryssel in eplakket is.

50PLUS

As “ölderenpartye” kikt 50PLUS vöäral når et belang van lüde up höygere leyvtyd. De wöörde Neadersaksisch, streektaal, taal of cultuur leyvert weinig up.

Wat se wal segget:
“Overijssel grenst direct aan twee deelstaten in Duitsland. 50PLUS Overijssel wil dat de Provincie al die maatregelen neemt die grensoverschrijdende werkgelegenheid beter mogelijk maakt.”

Dår köänet wy alle kanten med uut…

Partij voor de Dieren

As wy döärklikket når et programma van de Partye vöär de Deers, seet wy een köäsemenu, wårunder et köpke: gewone taal. Dat wilt wy medmaken. Helaas, enkel hollandsk. Dan mär når et officiäle programma. Dår leaset wy verästig et volgende:

“Cultuur zorgt […] voor een immateriële verrijking van het leven en biedt inspiratie. De Partij voor de Dieren vindt aandacht en middelen voor kunst, regionale media en streektaal dan ook essentieel.“

En ouk:
“De provincie stimuleert via cultuurbeleid het gebruik van het Nedersaksisch.“

Up wat vöär ne wyse of wodöänig, dat blivt helaas in et midden.

Forum voor Democratie

Et Forum vöär Demokraty blivt vaag. Se roopt wat oaver ‘streekcultuur’, mär smit et up de eyn of andere wyse up nen bült med monumentale panden:

“Financiële ondersteuning van de streekcultuur en beeldbepalende monumentale panden.“

Dat was et dan. Se lyket et nit so belangryk te vinden.

DENK

DENK hevt ankondigd dat se med wilt doon med Provinciale Ståtenverkesingen. Toch hebbet se nen dag vöär de tyd noch gin verkesingsprogramma online.

“Het verkiezingsprogramma DENK Overijssel zal op korte termijn worden bekendgemaakt.“