Nyen kanadeesken film in språke med noch mär 20 spreakers

Ginne indeling

Disse månd kümt der nen film uut in ne språke den as mär 20 lüde good köänet. Under den titel SGaawaay K’uuna (et Skarpe van et Knyv) probeert et britsk-kolumbiaanske Haida-volk öäre lyknamige språke te beholden.

Med underskrivten kan nu ouk een gröäter publik der van medgeneten. De språke is an gin enkele andere bekende språke verwant, en aktöörs kreagen eyrst een halv jår språklessen üm te begrypen wat se nu eygenlik segget.

Den film is een belangryk instrument vöär et behold van de språke, meynet regissöör Gwaani Edenshaw: ‘ik weate dat unse språke up de lätste beyne löpt en dat et ståtistisk eseen al klår is. Mär dår wilt wy uns noch nit by dale leggen.” Selv kan he et nit heyl good küiren.

De Haida sint een inheymsk amerikaansk volk dee woanet up Haida Gwaii, ne bosryke eilandengruup buten de kanadeeske westküste. Volgens Edenshaw leavet se van de sea, med uut ehulde boumstämme as kano’s en hütten van lokale nåldböyme.

Et händkevul Haidaspreakers is slim begån med et vöärtbestån van de språke en good te spreaken oaver den film. “Vöär de oaversetting warren wy slim afhankelik van de öldsten,” vertelt Edenshaw. “Wy hebbet et eyrst in et engelsk eskreaven.”

Meyr as 70 nåbers hülpen med an et maken van den film. Haidaspreakers spölden ouk mangs med, deyden kostüüms weaven en makeden hülpstükke.

Den film spöllet in de 19e eywe en drayt üm een old Haidiverhaal wårin nen man een ungelükke up sea oaverleavet, mär so uutpütted is dat boavennatuurlike weasens üm gåt beheyrsken.

Den film is deyl van een breyder initiativ üm et Haida te bewåren. Dårby höyret ouk een wöördebook en upnames van lokale stemmen.

Volgens Edenshaw gebrukt et haida “vöäle kealklanken en glottisslage.”

Mark Turin, professor antropology an de University of British Columbia en kenner up et gebeed van bedreigede språken sea teagen de britske krante The Guardian dat ungeveyr de hälvte van de 7100 språken up de wearld “slim bedreigd” sint en teagen et eande van disse eywe verlöären sint as der nit wat an edån wördt.

Volgens um was kolonialisme de grote kwåle. In wat gemeynskappen wör et spreaken aktiv untmodigd.

“Eyne van de hardnekkige misverstanden van et kolonialisme is et idey dat eyne språke good genog sul weasen vöär alle uutwesseling en handelingen. Döär kolonisaty is de språkoaverdracht tüsken geslächte stille koamen te stån. Et is vöäle lastiger üm ne språke wear an te leyren as y ne der achterhen doot.”

Hee weys ouk up ny undersöök dat een verband antöyneden tüsken et anholden van inheymske språken en verlaegde selvmoordcyfers binnen inheymske grupen.

Et filminitiativ van de Haida vünd hee slim vernyend. “Ik hebbe ne seen en vinde et prachtig. Et is ne unwys kreative en krachtige poging van de gemeynskap.”