Softwaremaker Microsoft kümp met een Limbörgse tikbröd. Dårmet müt et makkeliker wörden üm Limbörgs te skryven op digitale media.
Et knöpkesbröd geet verskillende vörme vör nen letter geven. Dårnööst hef et ne vörspellingsmögelikheid. Et wöördebook onthöldt onder mear kombinasys van wöörde en düt vörslagen.
Et programma is volledig dör vrywilligers ontwikkeld. “Der was gin geld vör ne Limbörgse variant. Vör Freesk is der dat byvörbeeld wal. Terwyl Limbörgs völle mear online bruukt wörd as Freesk,” meant Yuri Michielsen van et Limburgs Corpus Woordenboek tegen 1Limburg.nl.
Verleden jår köm et Freesk al uur as språke vör SwiftKey.
Anpassen
Ümdat der zovölle verskillende Limbörgse dialekte zint, zal nit yder dialekt der in zitten. Wal kan yderene wöörde anpassen når wo as et ör good dücht.
Half augüstüs kümp de pruufversy uut. Begin september kümp de echte versy.
Wunnear as Microsoft vör et Nedersaksys met ne versy kümp, dat wet nüms.
Et is dåån met ene van de längstlopende, simpelste digitale tekenprogramma’s van de wærld. Mennigene uut de tachtiger jåren is der met opgröyd.
Microsoft Paint wörd nå 32 jår ‘ofküürd’. (Foto: Samuel Gibbs vör de Guardian)
In öre ankommende Windows 10-bywarking, de Autumn Creators Update, nemp Microsoft een antal nye kenmarken met. Mer ene van de längstlopende, meest kenmarkende Windows-programma’s geet vör de byle: Microsoft Paint.Et zat al by de allereerste versie van Windows 1.0 in 1985. Paint was ene van de eerste grafyse bewarkprogramma’s dee op brede skåle gebruukt wörden. Et wör een vast onderdeel van Windows. Paint begun as ne 1-bits monochroomversie van ZSofts PC Paintbrush. Pas in Windows 98 kon Paint JPEGs maken.
Met de Windows 10 Creators Update gavven Microsoft Paint 3D vry. Dat dreyen nog nööst de olde Paint. Et hef 3D-tekengerei en eenvoldige 2D-beeldbewarkingsmögelikheden. Mer et is gin bywarking van de oorspronkelike Paint en gedreg zik ook nit zo.
Nu hef Microsoft ankondigd dat, nööst Outlook Express, Reader app en Reading list, Microsoft Paint der achterhen geet. Et steet op de lyste van ‘onderdelen dee uut de Windows 10 Autumn Creators Update haald wordt of ‘wordt ofküürd’.
Paint 3D. Foto: Samuel Gibbs vör de Guardian
Met Paint kon y nooit zo apart völle. Töt 1998 kon y der enkel bitmap (BMP)- en PCX-holders met maken. Mer as y æven rap wat wollen krybelen of gauw knippen en plakken, stünd Paint toch altyd klår, zelvs op wark-komputers.
De nyste versy van Paint vör Windows 7 en höger was al better, mer nog altyd armzalig nööst andere kostenloze programma’s, zo as et onofhankelike Paint.NET.
Wunnær ze Microsoft Paint dådwarkelik uut Windows haalt, müt nog ankondigd worden, net as de presyze uutrol van de Autumn Creators Update.
Lowie den 14den. Et kon uwen vörolder wæn. (foto: commons.wikimedia.org)
Joa y dommen buur. Of y, puutsvrouwe by de Asito. Y konnen nog wal es verwant wæn an een edelman of -vrouwe. An Karel den Groten, of köning Clovis. Of misskyn wal an Lukeni lua Nimi.
Stelt u vör, y hele däge achter op de vrachtwagen, uwen vörolder op nen troon. Dår gå y toch æven wat rechter op van zitten.
Toch is dat allemål nit zo spannend of verwonderlik, as y terügge rekkent.
Wy hebt ja allemål 2 olders, 4 grootolders, 8 åvergrootolders, 16 betåvergrootolders. Binnen veer geslachten zit y al an 30 vörolders. Wo wydter as y terüg kykt, wo grötter et getal. Doar is zelfs ne formüle vör:
Antal vörolden = 2X + 2X-1 …
Hyrby steet x vör et antal geslachten. Gå y nu 30 geslachten (dat is ongevær 700 jår) wyrüm, gef dat dissen rekkensom:
Y zint düs et prodükt van mær as 2 miljard löö åver 700 jår. Y könt der donder op zeggen dat dår argens nen edelman tüsken zit. Helemål as y u indenkt dat der in dee tyd nog geheels nit zovölle löö op de wærld warren.
Wy zint düs allemål nen mengelmuus, een allegaarke. Halfblöödte. Family.
100% Tukker? Vaste nit.
An den ofsluutdyk is nen hoop onderhold nödig. Met et Romeinse beton zol et zikzelf verstarken. (Foto: commons.wikipedia.org)
Wetenskappers hebt et geheim uutplüzet achter de starkte van Romeinse bouwsels dee in water ståt. De bevindingen könt bouwers van vandage helpen.
Öre bouwsels ståt nog altyd, 1500 jår nå at de leste centurion der by güng liggen. Nu is et Romeinse geheim van slytstark beton endelik kraakt.
Et Romeinse resept – een mengsel van vülkanyse aske, leem (calciumoxide), zeewater en knobbens vülkanysen rots – hööld piers, waterkeringen en havens by mekaar. Mer nog een belangryker verskil met moderne bouwwarken: de waterbouwsels wörden verdan starker.
Volgens de gelearden köm dat dör ne wesselwarking in et sement, tüsken et vülkanyse materiaal en zeewater. Dårdör ontståt nye myneralen, dee et beton starker maakt.
“Ze hebt hyr onmööndig lange åver nådacht. Et warren vernemstige löö,” meant Marie Jackson, geologe by de Üniversiteit van Utah, en metskryver an een onderzöyk når Romeinse bouwsels.
Nu weet ze ook wuurüm, zegt ze. In et vakblad American Mineralogist beskryvt Jackson en konsorten wu as ze betonboringen bekeken van Romeinse piers, waterkeringen en havens. Earder wark har al antöönd at der leemdeelkes in de monsters zatten met et myneraal alümynöze tobermoryt – een zeldzaam spül wat lastig te maken is.
Et myneraal vörmen zik volgens Jackson al vro in de geskydenis van et beton, tun as et leem, zeewater en vülkanyse aske in et mortel met mekaar warken en zo wöarmte upwekken.
Mer nu hebt Jackson en öre onderzöökers een nye ontdekking dån. “Tun as ik et beton nog es bekeek, zaggen ik völ tobermoryt in de samenstelling van et beton, vake in verband zeen met phillipsyt, een ander myneraal.”
Volgens Jackson gavven dit an at der nóg wat an de hande was. Met de tyd lössen et zeewater wat in et beton tröök de vülkanyse kristallen en glassen up, wårvör alümynöze tobermoryt en Phillipsyt in de stea kömmen.
Disse myneralen, meant de skryvers, helpt et beton verstarken, vörkomt sküringen en verstarkt et bouwwark as ze gröit.
Modern beton, in vergelyk, wat up Portlandsement baseerd is, mag nit veranderen as et hard wörd. Wat vör ne wesselwarking tüsken materialen dan ook, gef skade an et bouwsel.
Jackson: “Et onderzöök gef ne totaal nye inkyk in betondreyen. Dat wat wy töt nu to as invrettende warkingen zaggen, feitelik heel bruukbåre myneralen zint, dee zörget vör veerkracht en misskyn wal verbetterde veerkracht åver längeren tyd.”
De bevindingen geevt anwyzingen vör betonmakerye zonder hoge temperatüren en carbondioxide. Dårby gef et ook ne basis vör duurzaam bouwmateriaal vör bruuk in waterbouwsels.
“Et gef nen bült topassingen, mer wy müt et nog wyder bestüderen üm de jüüste mix te vinden. Wy zint onderweags, mer wy müt et nog anskarpen,” zeg Jackson. “De uutdaging zit em in et vinden van wyzes üm beton met eenvoldige vülkanyse prodükte te maken. Dår wörd nu an warkt.”
Kört nå de zwempartye begün de tattu te ontstekken. (foto: BMJ Case Reports)
Nen 31-jörigen Meksikaan is uut den tyd kömmen nå at hey zik nen tattu har låten zetten. Hey negeyren et gevår van zynen versken wond en güng te gauw zwemmen in den Golf van Meksiko. Dat skrif de Duuytse krante Welt.
Past up, de beylden hyronder könt angrypend wean.
Hey löyt zik twey biddende handen en een kruys up de kuyte zetten, met dårunder de sprökke “Jesus is my life.” Dat leste lik üm nit hülpen te hebben. Normaal geldt nå de nåldstekkerye een strak zwemverbod van twey wekken. Dår deyd hey niks up uut.
Nit lange nå zyn zwemuutstäpken begün den Meksikaan te fiddern, skrif et vakbladBMJ Case Reports. Ok kreyg hey uutslag en wonden üm zin lyf-syrsel.
Den 31-jörigen güng wal når n dokter, mer et was al te late. Hey har ne bloodvergifting op elop. Zynen voot was pearskblauw. Hey kon direks dör når et zeykenhuus.
Infeksy met vleisvrettenden baktery
Dår zaggen de dokters meteyn at den man den baktery Vibrio vulnificus har. Nen vleisettenden baktery, den ook Cholera kan metbrengen as hey in et mage-darmstelsel terechte kümp. Den kym kümp in wårme waters vör, rivyrmondingen en brakke waters, mer ook in rauwe uusters.
Vibrio vulnificus onder den mykroskoop. (foto: Wikipedia/Public Domain)
Ook in de Oostzey by Noord-Duytsland könt Vibrionen zitten, wegens et wårme water en zoltgehalte. In 2010 en 2014 wörren dår nog löy besmet.
By den 31-jörigen breiden zik dey infeksy ongewoon rap uut. De huud starven üm av en organen gavven et up. Up een zeyker ogenblik skeiden zyn avweyrsysteym der met uut.
Den tattu kreyg wonden en ontstekkingen. Et beyn löyp pearsk-blauw an. (foto: BMJ Case Reports)
Veyrentwentig uyr nå de vaststelling köm den 31-jörigen an de härt-long-masjyne en kreyg antibyotika. Dat slöyg nog yts an, mer tuun skeiden der volgens de Daily Mail zinne nyren met uut.
Et zelfhelende materiaal van UC Riverside. Foto: Wang lab.
Loat iej oewen foon kulen en et skarm lig an bölle, kön iej meesttieds mer twee dinge doon: et loaten maken of de knippe umdreien en oe een akelig duur niej striekbot anhalen.
Skeikundigen van de Universiteat van Kalifornië in Riverside hebt misskien wal de darde meugelikhead oetvunden: een skarmmateriaal wat zikzelf herstelt.
De onderzeukers deden verskillende preuve met et materiaal. Ze keken onder mear wo as et zikzelf van krassen en kleuwe herstelt. Noa at ze et oet mekaar treuken, lappen et zikzelf binnen 24 uur wier op. Det vertellen onderzeuksleader Chao Wang an Business Insider.
Et rekboare materiaal van polymeer en ionies zolt kan 50 moal zin egene grötte oetrekt worden. Et hef ne spesjale verbinding met de naam ion-dipool, wat nen kracht opwekt tusken beladen ionen en poleare molekulen. Dat höld in dat as et materiaal brekt of nen kras krig, de ionen en molekulen mekaar wier antrekt en zo de gliewe wier dichte trekt.
Dit is et eerste moal at ondervorskes een zelfhelend materiaal maakt hebt wat elektries kan duurgewen. Ideaal vuur smartphoneskärme en batteriejen, zeg Wang.
Wat LG-tellefoons, zo as de G Flex, hebt al zelfhelend materiaal as achterkante. Mer dat kon nog gin elektries duurgewen, dus is et nit broekboar vuur skärme. Onder de meeste veulskärme zit een elektrodenreusterke. As iej dat anraakt met oewen vinger (wat ook nen elektriese ladingsduurgewer is), maak iej nen elektriesen krink kompleet, woerduur oewen tellefoon weet wat hee mut doon.
Wang hopt at dit nieje zelfhelende materiaal vuur tellefoonskärme en batteriejen tegen 2020 broekt worden kan.
Et team löt öare bevindingen kommenden dinkseldag zeen bie ne gaddering van de American Chemical Society, de grötste wetenskappelike organisatie vuur onderzeuk in skeikunde.
“Zelfhelende materialen liekt wied of te stoan van et dagelikse leawen, mer met tellefoons keump et rap körterbie,” zea hee. “Met dree joar zölt der mear zelfhelende apparaten op de markt wean. Ons aldaagse leawen zal totaal veranderen. Onze tellefoons könt voort völle mear as noe.”
Least et oorspronkelike artikel op Business insider. Copyright 2017.
Saksies wörd binnenkort een eandeksamenvak in Noord-Duutsland. Dat steet op de webstea van den Duutsen umroop NDR. Et onderwiesministerie van Mecklenborg-Veurpommern leut weten at den landsbreden road vuur ministers van onderwies, de Kultusministerkonferenz (KMK), et hef goodkuurd.
Met de goodkuring könt noe de plannen in wark umzat worden. As eerste zint zes gymnasiums in et Noordoosten anwezen um Saksies as verplicht keuzevak an te beden.
Hesse: härte onder den reem vuur et Sasksies
Op disse kernskolen mut Plat ook vuur et skriftelike en mondelike eandeksamen tooloaten worden. Onderwiesminister Birgit Hesse van de SPD zea at dit besloet een härte onder den reem was vuur alleman wat zik zo drok maakt vuur de sproake. Op disse wieze is Saksies een liekweardig skoolvak en gin anvullend zeutheulderken. Learlingen köant op de vuurtzette skolen in Döms, Wiesmar, Kriewits, Laage, Stawenhagen en Demmin Plat kriegen.
In Nederland lik der ook skot in de zaak te kommen. Der kump meugelik ne heugere erkenning vuur et Saksies as volweardige sproake. De hoge hearen warren aait bange at et öar tevölle zol kosten, want det har et öar met Freesk ook al doan. Dat onze sproake dat geld gewoon nog te good hef vuur al dee joaren van achterstelling, lik nog neet duur te dringen.
Dinkseldag den 21sten februwoari kreeg de D66 een vuurstel duur den Tweeden Kamer um kannabiskweek beheard too te loaten. Bie ne heufdelike stemronde was ne mearderheid van 77 Kamerleden vuur et vuurstel. Dat skrif nu.nl.
In de leste veertig joar was et altied ondudelik wo as et non zat in Nederland. Iej mochten et neet kweken of kopen, mer bie de verkoop keken de politsie de andere kante oet.
De D66 wil minder kriminaliteat met wiet en eenvoldiger belasting vroagen van de hennephuze. Doarnöast meant de partieje at kweekbehearsing better is vuur de gezondhead. As der gin toozicht is, kan der ja van allens bie duur zitten.
De oaverhead zol non tooverdan de kweek mutten regelen. Hennephuze köant dan eankel nog van disse oaverheidskwekeriejen kopen. Volgens D66 mut de oaverhead zorgen at ongezonde produkten zo verantwoard en veilig meugelik broekt wordt. Verbeden kö’j et toch neet, want de leu komt der toch wal an, meant de partieje.
Vera Bergkamp, kamerlid vuur de D66, denen et vuurstel in. “Et is good dat wiej noe es duurpakt. Bie hennepkweek zint völle kriminele groepen. As iej doar met verdan goat, verandert der niks.” Mer Bergkamp weet ook at et nog neet alle problemen oplöst. “Wiej mut nuchter bliewen. Der wörd nen hoop oetvoord. Doar mut de politsie en de rechtsproak boavenop zitten.”
Wat partiejen wollen hennep helemoal verbeden. Volgens de D66 helpt dat niks. “Of iej et wilt of neet; verdeuvende middelen zint deel van onze samenleaving,” meant Bergkamp.
Foto: nu.nl
Spannend
Töt et leste ogenblik was et ofwochten wat de Kamer van et D66-vuurstel vund. Ne mearderhead hung onder mear of van kleane partiejen en eenmansfraksies.
Van de grote partiejen warren de PvdA, SP, GroenLinks, 50PLUS en de Partij voor de Dieren vuur et plan van D66. De VVD, CDA, PVV, ChristenUnie en SGP warren tegen.
Toen as der vurige wekke oawer kuierd wör, warren et vuural de Kristelike partiejen en de VVD dee opspreuken. De oaverhead mut der allens an doon um verslavende middelen oet de moatskappieje te holden, meant et CDA en de ChristenUnie.
De VVD trekt vuurnamelik de wenkbrouwen op oaver de kans dat de oaverhead zik noe geet mengen met organiseerde misdoad.
Den stof KBNNO kan zorgen at opladen neet mear neudig is.
Um ons hen zitt meardere soorten energie: zunlecht, de wöarmte van de kamer en zelfs oonze eegne beweagingen. Met al disse (meesttiedsverspilde) energie zolle vie heel best onze dreagboare gadgets met können opladen. Van biometriese sensoren töt smartwatches. Onderzeukers van de Universiteit van Oulu in Finland hebt ontdekt dat een mineraal met ne perovskietkristalbouw de juuste egenskappen hef um energie van meardere wellen tegelieke te onttrekken.
Perovskiet is ne groep mineralen woarvan völle een of twee soorten energie könt opnemmen. Mer nog nooit tegelieke. Een mineraal oet de groep kan good wean veur zunnesellen. Met de juuste trekken um zunnekracht um te zetten in elektries. Een ander kan energie halen oet wöarmte- en drukveranderingen, dee veurtkomt oet beweaging.
Mer mangs is een soort energie nit genog. Bepoalde soorten energie zint nit altied veur handen. Et is bewolkt of iej zit in oawerleg woardeur iej nitkönt rondwandelen. Andere onderzeukers hebt al apparaten oetklamusterd dee meardere soorten energie könt gadderen, mer doarveur hebt ze dan meardere stoffen neudig, woardeur et zwoare apparaten wordt.
Yang Bai en zinne onderzeukers van de Universiteit van Oulu deden disse wekke in et blad Applied Physics Letters van American Institute of Physics oet de deuke wo as et zit. Ze onderzöchten nen perovskiet met den naam KBNNO. Liek as aandere perovskieten is KBNNO een ferroelektries materiaal, met kleane elektrise dipolen, vergeliekboar met kleane kompasnöalde in nen magneet.
Onbewarkt perovskiet, nog gin KBNNO (foto: Andrew Silver USG van Wikimedia Commons)
As ferroeletriese stoffen zo as KBNNO wöarmteverskil metmaakt, goat öare dipolen verkeerd stoan. Dit wekt nen elektriesen stroom op. Deelektriese lading heupt zik op in de richting woar de dipolen henwiest. Deur de stof te vervormen, kö’j zorgen at bepoalde delen ladingen antrekt of juust afstoot, woardeur weer nen stroom op gank kump.
Der hebt al earder onderzeukers noar KBNNO’s lechtstarke en algemeen ferroelektriese trekken kekken, mer dat was altied bie slim kolde temperaturen. Doarbie keken ze nooit noar de oetwarking van wöarmte en druk. Volgens Bai is dit et eerste moal at al disse trekken bie kamerwöarmte bekekken wordt.
KBNNO kan oardig good elektries opwekken oet hette en druk, mer neet zo good as andere perovskieten. Doarum hebt de onderzeukers ne wieze vunden um de samenstelling van KBNNO te veranderen met natrium, um te zorgen at et op disse vlakken et meeste der oet haalt.
Met een joar hopt Bai een veurlopig model van een multi-energiegadderend apparaat te maken. De stof is redelik eenvoldig te maken, dus met een paar joar zol et op de markt können kommen, as de onderzeukers de beste samenstelling vindt.
“Dit drif de ontwikkeling van et Internet of Things en kloke steaden nog wiedter. Energieverbroekende apparaten könt bestendig worden,” meant Bai.
Dissen soort stof kan zelfs de batteriejen in oewe apparaten vervangen. Energieniever wörd heuger en iej hooft minder vake op te laden. Ooit, meant Bai, kan multi-ennergiegaddering zorgen dat iej oewe apparaten nooit mear an de lader hooft te leggen. In kleine apparaten hooft misskien zelfs helemoal ginne batterieje mear.
Et hele onderzeuk:
Yang Bai, Tuomo Siponkoski, Jani Peräntie, Heli Jantunen, Jari Juuti. Ferroelectric, pyroelectric, and piezoelectric properties of a photovoltaic perovskite oxide. Applied Physics Letters, 2017; 110 (6): 063903 DOI: 10.1063/1.4974735
Kromsabelbukke wordt lösloaten in Tsjaad. (foto: zsl.org)
Noa mear as 20 joar neet mear in et wild woarnömmen te wean, zint op 21 januwoari wier zes männekes en acht vröwkes van den kromsabelbok (Oryx dammah) oetzat in de zudelike Sahara. Zee mut ne groep verstarken dee doar al verleden augustus lösloaten warren. Dit meldt de Zoological Society of London op öare webstea.
Tsjaad op ne naarte van Afrika. (foto: wikimedia.org)
Deur oorlog en andere onröste wörren de antallen kromsabelbukke, ook wal oryx, algazel of sabelantilope neumd, in de tachtiger en negentiger joaren slim terugge bracht. Der was (en is) nog altied weanig toozicht op jagers en streuperieje. In 2000 verkloaren et IUCN et deer offisjeel in et wild oetstörven. Der wörren der nog wat in gevangenskap hölden, mer in et wild kon iej ze neet mear zeen.
Deur een fokprogramma oet de Vereanigde Arabiesee Emiraten, woer as wildparken van oawer de hele wearld an methulpen, wörren der genog kromsabelbukke bie fokt um ze heanig an wier in et Ouadi Rimé-Ouadi Achim Reservaat in Tsjaad oet te zetten. In dit reservaat van 78.000 km² past Nederlaand zowat twee moal in.
Een kromsabelbokvröwke met öar kalf. (foto: zsl.org)
Ruumte genog dus um de deers genog etten te loaten vinden en good te loaten gediejen. Dat blik, want inmiddels is et eerste kromsabelkalf sinds 20 joar in et wild geboren.
