Et lätste männeke van ’n noordeliken witten nöäshoorn, Sudan (45), is nå månden seykte uut de tyd köämen, segt syne versörgers. Sudan woanen in et beskarmingsgebeed Ol Pejeta in Kenia. Måndag hebt se üm ne spöyte dån, ümdat hee vöörtan slimmere olderdomskwålen har.
Med synen dood blyvt van de undersoorte enkel twey vröwkes achter: syne dochter en kleyndochter. De eanigste hoape ligt nu by In Vitro Fertilisaty (IVF)-technyken.
Der was probeyrd Sudan by de andere twey vröwkes te setten, mär dat löyp up niks uut. Up de datingapp Tinder was der vöär üm een profyl maakt, üm geld by mekander te krygen üm de IVF-technyk vöär nöäshoorns te untwikkelen.
Dårmed kreag et deer leyvhebbers oaver de heyle werld. Disse fans trüürt nu üm synen dood en et anstånde uutstarven van ’n noordeliken witten nöäshoorn.
Måndag wör vulgens beskarmers Sudans genetiske materiaal afnöämen. Dårmed wilt se in de tokumst noordelike witte nöäshoorns kweaken via vernüftige celtechnyken, med såd en de eycellen van Najin en Fatu, de lätste twey vröwkes.
Et männeke, wat ümreakend 90 jår old was in menskenjåren, wör al behandeld vöär afbraakspuurs in syne spyren en bütte, nöäst flinke wunden an syne huud.
De lätste 24 üür kun Sudan neyt meer in de beyne koamen, löäten de beskarmers van Ol Pejeta dinksdag up Twitter weaten.
Dallas Howard as Lacie in Nosedive (foto: Telegraph.co.uk)
In Nosedive, ne afleavering van Netflix-ryge Black Mirror, spölt Bryce Dallas Howard een karakter Lacie. Ne vrowe dee höger up de sociale ranglyste wil kommen, döär ne gode indruk achter te låten up de bruudloft van ne jöögdvrindin. In disse afleavering wörd öären rang bepåld döär ne app, wårmed löde mekaar steeds pünten geavt.
Wu höger in rang de löde sint wår as Lacie med üm geet en wu högere pünten löde öär geavt (4,5 of mear uut 5 pünten), wu mear as Lacie in anmarking kümt vöär een grötter huus of andere vöärdeelkes. As see öär geduld sul verlesen teagen nen ober of nen winkelbedeenden, of as see med legere rangen eseen wörd, löp öären rang terügge en wörd se butenslöäten van de verfyndere lågen in de samenleaving.
Et tydskrivt Wired skrivt nu oaver Zhima Credit, ne ranglyste vöär “persöönlik kredyt”. Et steet in verband med Alipay, de meestbruukte mobyle betaalwyse in China. De macht van Zhima Credit düt akelig völle denken an de afleavering Nosedive.
Met Zhima Credit krygt brukers tüsken de 350 (leage) en 950 (hoge) pünten. Löde med ‘gode’ pünten krygt vöärdeelkes en belöningen. Skulden aflossen leavert mooye pünten up, mär ook bepålde kwalifikatys, de dingen dee as y koopt en, belangryk hyr, de löde wår as y med üm gåt.
Skryvster by Wired, Mara Hvistendahl, beskrivt wu see verleaden augustus et systeem bruken en medeen ne “slechte” rang van 550 pünten an de bukse had. Dårdöär mus see € 25,- borg betalen üm ne fytse vöär 12 cent te hüren. Üm GoPro’s of gratis paraplü’s te hüren mus see ook borg betalen. “Ik hören by de digitale underlåge,” skreev Hvistendahl.
Mär et wörd noch mooyer: Zhima Credit steet in verbinding met de Lyste van Unearlike Löde, ne lyste dee de Chineeske regearing byhöld. Dat untdekken journalist Liu Hu. Hee har pünten dee üm ne “Tweederangs Börger” maken, terwyl hee helemål gin profyl had by Zhima Credit. As hee wul reysen wör hee dwars esetten: hee kun enkel de leagere klassen boken up de langsaamste treynen. Hee kun bepålde konsumptygoderen nit kopen en ook gin düürdere hotels boken. Vöär gröttere bankleningen köm hee nit in anmarking.
An de andere kante hadden löde med hoge Zhima Credit-skores allerhande vöärdelen: Lazarus Lui har ne skore van 722. Hee kun güstige vöärwearden afköyeren by leningen en apartementhüür. Up verskeydene dating-apps kreeg hee toogang, as hee en syne vrowe et nöst under ’n boom sullen krygen. Noch een paar pünten der by up en hee kun so een mooy visum når Lüxemburg krygen.
Een andere millenial med ne hoge rangvoring vertellen Hvistendahl dat de rangen van de löde wår y med üm gåt invlood hebt up uw egene pünten: “as uwe vreenden allemål hoge pünten hebt, is dat weer günstig vöär u. Heb y vreanden med minder kredyt, is dat nit best vöär u.”
Al sowat twee jår lange krygt wy regelmåtig vöärpröövkes en roddels oaver Marvel’s Black Panther. Et is den eersten Marvelfilm wårin afrikaanske karakters en nen swarten superheld de höövdrolle hebt. De hype is nit vöär niks! Wy köänt u vertellen dat de film u vulledig medsugt in een prachtig, unyk verhaal.
Et vertellen van verhalen med verskeydenheyd der in is nit so mär ne trend: so sit de werld in mekander. Ingewikkeld, depe en nit te hope te smyten in (volkskündige) generalisatys. Hollywood hev jårenlange vasthölden an et idee dat verhalen med heteroseksuele witte männe verkopet. Rechtevoort wilt löde wat anders seen. Brede, good uutdachte films. Dat dwingt see ook af med de knippe.
Verskeydenheyd
Nå 17 Marvel Cinematic Universe films kan Marvel et endelik upbrengen üm Black Panther’s verhaal te vertellen wat zik afspöält nå Captain America: Civil War. Prins T’Challa kümt up huus up an üm syn land te regearen as nyen köning, mär syne anspråke up et köningskap is nit so vaste as hee meand had.
Black Panther was al nen hit vöärdat den film uutköäm. Et sung ja al lange rund up sociale media. Up dit ogenblik wörd verwacht dat den film de eerste 4 dage ungevear 200 miljun dollar geet upsmyten in Noord-Amerika.
Wakanda
By Black Panther is et visueel geneten. De löde, öäre kleader, de traditys, de klöären, de grote stad. Allens süt der prachtig uut in Wakanda, een verduukt hoog-technologisk untwikkeld land in et Oost-Afrika van Marvel. In Wakanda vült olde traditys en hoogstånde technology mekaar an en sluut mekaar nit uut.
Dit steet lynrechte tegenoaver vöäle oavertügingen in Westerse science-fiction. Wakanda is een land wat nit koloniseerd en uut eavenwicht stoaten is döär et Westen. Wakandeeske löde hebt et good en sind gelükkig.
Regissöör van den film is Ryan Coogler, nen afrikaansken amerikaan. Dat vernem y good. De karakters sind völsydig, stereotypen oaver swarte afrikanen gevt et nit. Et verhaal hev een uprecht gevööl weagens Cooglers persöönlike leevde vöär et projekt.
Verhaal vöär spektakel
Wåras völle Marvel-films vöär spektakel gåt, versöcht Ryan Coogler van anvang töt slot den andacht vaste te holden, med wat spektakel der by nöäst. Gin ogenblik verveling.
T’Challa wördt espöld döär aktöör Chadwick Boseman. Nå at T’Challa’s vader uut de tyd is ekömmen, müt hee sikselv bewysen üm den nyen Black Panther te worden. Underwyl dat hee köning wörd, leart T’Challa völle oaver syne verantwoordelikheden en wee as hee weasen wil. Hee leart oaver syne verholding med andere gemeenskappen in Wakanda, syne nöästen en de butenwerld.
Vrågstükke oaver vaderskap, vreandskap, leevde en verbündenheyd van mensken oaver de hele werld komt vöärby. Den film slöt ne brügge tüsken de fantasywerld en de echte werld. Hyrmed wilt de filmmakers de löde deper nå låten denken oaver seriöse vrågstükke, dee med humor en onwys mooye filmbeelden vöörtan vermakelik blivt.
Vyanden
De ård van de vyanden löpt in Black Panther flink uuteen. Ulysses Klaue is nen wåpenhandeler den as dale kikt up löde uut Wakanda. Hee is düdelik nen slechten kerl. Et verhaal achter Erik Killmonger, spöld döär Michael B. Jordan, geet deper. Undanks syne in-slechte dinge, blikt hee toch nen antiheld. Hee meant dat Wakanda üm hev låten vallen, dat se öäre morele plichten nit vervült.
In den film wörd dat good toolicht. Den skeyd tüsken good en kwåd is nit altyd düdelik. Ne saak wat denken düt an Magneto, et karakter uut de X-men-böke en films wat der allens an sul doon üm up te koamen vöär underdrükte ‘mensken’ as heeselv.
Vrouwlöde
De vrouwlöde van Wakanda sind de echte helden van de film. Dit is Marvel’s meest feministisken film töt nu too. Et klookste menske van de werld, Shuri, is T’Challa’s halfzüster en ne vöärname hülpe. De krachtigste krygster in Wakanda, Okoye, is ne vrouwe. De lyfwachters van T’Challa sind vrouwlöde. Vrouwlöde redt de tokumst van Wakanda. Karakters as Nakia (Lupita Nyong’o), Okoye (Danai Gurira), Ramonda (Angela Bassett) en Shuri (Letitia Wright) sorget dat Black Panther den man en superheld is wat hee weasen müt. Sonder öär besteet der ginnen Black Panther.
Wat den film ook stark maakt is et döärbreaken van standaarden en stereotypen in Hollywood. T’Challa is heavig verleevd up Nakia, ne dunkere, swarte vrouwe. De vrouwlöde in Wakanda sind nit stereotype machteloos of enkel hellig. So vertel y uwe egene verhalen.
Afrika
De eanigste anmarking up Black Panther is dat et hele werlddeel Afrika up enen hopen smeaten wörd. Wakanda besteet nit echt, mer et sul mööyer eweast weasen as de bestånde afrikaanske kulturele kenmarken uut verskeydene streaken nit so mär döär mekaar mengd wörden. As vöarbeeld, in de film en in de strip köyert wat löde uut Wakanda de Xhosa-språke, ne språke uut Süüd-Afrika. Mär Wakanda ligt in Oost-Afrika. Disse feytelike unjüüstheden verswakket den film. De språke Swahili had hyr beater past.
Toch geet van alle Marvel-films der vöär my med stryken. Black Panther vyert prachtige löde in een medsleapend verhaal. Et is nen film wår in afrikanen andere afrikanen redt en öär egen leavensloop bepålt. En selvs sun kleyn pünt is al nen groten trad vöäruut in Hollywood. Wakanda Forever!
Den amerikaansken president Donald Trump wil een groot militäär vertöön in Washington. Et idee kreeg he by den uptocht vöär Bastilledag in Frankryk. Et Witte Huus seg dat der inderdaad wat ankümp, mer dat noch nit düdelik was wat et geet kosten. Et plan hef al völle afjacht kregen. Nen veteranengruup vergeleek Trump met “nen wannabe krachtpatser uut nen bananenrepublyk”. Vergelykingen met Noord-Korea en Rüsland wörden ook al maakt. (theguardian.com)
Süster Noord-Koreaanske leyder by oapeningsvertöön Olympiske Spöllen
foto: KCNA
De süster van Kim Jong-Un, Kim Jo-Jong, sal by de oapeningsceremony van de Olympiske Winterspöllen in Süyd-Korea weasen. Kim Jo-Jong is de jüngste dochter van weylen Kim Jong-Il. Seed vörig jår is see lid van et invloodryke Noord-Koreaanske politbüro. De beyde Korea’s gåt tehope under ene vlagge meddoon an de Spöllen. Internationaal wörd hopt dat et de verstandhölding tüsken beyde landen wat sal untdooyen. Volgens geleerden sal et weynig invlood hebben up et nukleäre programma van et noorden. (BBC.com)
Skryvers hitryge Game of Thrones wilt ny Star Wars-dreeluuk skryven
foto: Christophe Archambault/AFP/Getty Image
Skryverskoppel David Benioff en DB Weiss, bekend van öäre fantasy-hitryge Game of Thrones gåt een ny Star Wars-dreeluuk skryven. Dat wör dinksdag up de offisjele websteade bekendmaakt. De films wordt afsünderlik van de rest produceerd. Se müt nog beginnen, mer der wordt nog eerst 3 andere Star Wars-films uutbracht.(theguardian.com)
lokaal
Ny bestemmingsplan Vleegbasis Twente müt 1500 arbeydssteades upleaveren
Et 6000 bladsydes tellende plan hef ideyen vöär fabryken vöär vleegtüüg- en autounderdelen. Ook ståt der regels in åver gelüüdsoaverlast, beskarming van planten en deers en bowafmeatingen. Woonsdagoavend köänt löde dee der meer van wilt weaten et plan eaven inkyken. (tubantia.nl)
Vöär et sommer noch twee nye staatsanklagers vöär kriminele familys Duisburg
Foto: Reichwein
In noord-Duisburg in Noordryn-Westfalen gevt et minstens 70 kriminele familys dee sik skuldig maakt an roof, afpersing, geweld en handel in verdövende middelen. Et dreyt in totaal üm ongevear 2800 löde. Met de nye oapenbare anklagers köänt dee gauer anpakt en veroardeelt worden. Et bysündere is dat disse anklagers sik enkel med disse familys gåt besigholden. Et is deel van een bundslandbreed initiatyf van in totaal 1137 nye arbeydssteades vöär justity. (rp-online.de)
Den ennigsten noch leavenden jihadterrorist van de angreyp in Parys, Salah Abdeslam (29), kümt in Belgye vöär et gerecht. Toch steyt hey nu nit vöär Parys terecht, mer vöär ne skeyterye in Brüssel. By nen inval van Belgyske en Franske polity in een möygelik terroristenhuus wår Abdeslam sik verskulen, köm et up skeyten an. Hey verwonden drey agenten en wör een paar dage later vastnömmen. (bbc.com)
Afrikaansk Nationaal Kongres: Jacob Zuma müt aftreaden
Foto: REUTERS
Den van ümköperye verdachten Süyd-Afrikaansken president Jacob Zuma weygert töt nu tou up te stappen. De leydende partye van et land, de ANC, höld nu een spoodberåd. Den tweyden man van de ANC-partye, Cyril Ramaphosa, vervangt üm al seed desember, mer Zuma höld vul dat hey niks verkeerd düt. (bbc.com)
Lokaal
Twey störven by swår ungeval up N315 by Röörlo
By Röörlo in den neaderlandsken Achterhook sind måndagmorgen twey personenauto’s up eynander stot. Hyrby sind twey löde störven. Nen darden is swår gewond. Nen reddingshelykopter is der by. (tubantia.nl)
Vyvjöärige junge swår gewond by anvöring in Hagen
In et westfaalske Hagen is söndagmiddag is een jünken van 5 jår swår gewond raakt by een anvöring döär nen personenauto. Et kind spöllen rund klok 16.25 up stråte an de Oldehagenweg. Nen reddingshelikopter mus der by kommen, mer et kind is buten leavensgevår. (Westfalenpost.de)
Verdwelde keygelrobbe seyn in de Stöör by Steynborg
Foto: ndr.de
In de Stöör, de dardelängste rivyr van Sleyswyk-Holsteyn, wör söndag ne keygelrobbe seen. Et deyr likt vaste te sitten in ne årt ring van plastik. De seehundeninrichting van Frederikskoog is inmiddels up de höögte. (ndr.de)
De oranje plükskes sind beta-amyloïde plak, ne anwysing vöär Alzheimer. Beeld: Juan Gaertner.
Nen bloodproof vöär beta-amyloïde plak wat by Alzheimer höärt, likt ne betrowbåre wyse üm te vöärspellen of ymand de seekte kan krygen. Lange vöärdat denne der ook verskynselen van löt seen. Up dit ogenblik is der weynig an te doon as der Alzheimer vaststeld wörd. Mer as de hüdige pröve met Alzheimer-behandelingen good uutpakt, kan dissen bloodproof unmisbår worden üm wat te doon an de meest vöärkommende oarsaak van dementy. Dat steet up IFLscience.com.
In de 80’er jåren gavven Professor Colin Masters van et Florey Institute metleyding an een team wat beta-amyloïde plak uut de harsens van Alzheimer-pasjenten in kaarte brachten. Dit hülp by et begrypen van de seekte en et warken an ne küür, mer et hülp niks by et vaststellen van de diagnose. Et plak was enkel te vinden döär harsens uut te plüsen en dat wil nit best by löde dee nog leavt.
Nog nit so lange leden konnen PET-scans helpen by et upsporen, mer dat was te flink an de prys vöär dagelikse toopassing. Met nen rüggenprik kon ook keaken worden når de beta-amyloïdeweardes, mer dat is wyr ne unpleserige handeling. Oaver de hele werld sind teams in nen wåren wedstryd üm nen goodköpen en nit-indringenden proof te untwikkelen.
Masters is nu by een team dat in Nature beskrivt wu as met massaspektometry ook hele leage anweasigheyd van beta-amyloïde in et blood meaten kan worden. Ene van de metskryvers an et artikel is Dr Koichi Tanaka, den in 2002 metdelen in de Nobelprys, vöär undersöök når massaspektometry üm grote biologiske molekülen te analyseren.
By tests in Australye en Japan lööt ’n proof ungewoon hoge weardes beta-amyloïde seen by löde met Alzheimer en by löde dee noch good by verstand sind, mer dee by andere tests al blood geaven harren.
“Et hangt af van leavtyd en genen wuneer disse lätste gruup löde verstandelike aftakeling låt seen. Mer as se lange genog leavt, kümt dat vanselv.” sea Masters in een interview.
Alzheimer untwikkelt sik meesttyds oaver ne tydsspanne van 30 jår en et grötste deel dårvan sunder verskynselen. Dissen nyen proof böd genog wårskowing. Volgens Masters konnen genog beweaging, slåp, harsentraining en gesund eaten de effekte vertrågen, mer nit völle, anders as by andere vörme van dementy.
Dårdöär likt et misskyn sinloos üm u te låten testen, mer volgens Masters is der al tenminsten een medisyn dat good likt an te slån by sichtbåre Alzheimer. Wu eerder y der dan by sind, wu better.
Mediske pröve köänt völle sneller up de markt bracht worden dan behandelwysen. De Shimadzu Corporation hef al anspråke dån up de rechten üm et so snel mögelik uut te brengen.
Al de 955 mynwarkers uut ne goldmyne in Süüd-Afrika sind veylig wyr boaven haald. Se satten al seed woonsdagoavend vaste in de myne, döärdat den strööm uutvöllen was. Dat skrivt de BBC.
“Alleman is der uut,” sea James Wellsted, spreaker vöär de firma Sibanye-Stillwater. Volgens Wellsted harren der wat kerls wat tekenen van uutdröging en nen hogen blooddrük, mer wydter niks slims.
Oarsaak van et ungeval was nen storm den as nen elektrisiteytspål ümblöös. Doardöär köm de hele myne sunder strööm te sitten. Vrydagmorgen was et wyr terechte en konnen de mynwarkers wyr met de lift når boaven.
“Et was wal stressvul. Der was nit genog döärlöchting,” segt mynwarker Mike Khonto. “Gelükkig kon uns management uns wat eaten en water låten sakken.” De warkers magt sik nu eerst wasken en wat eaten. Dårnå wörd öäre gesundheyd nåkeaken.
Süüd-Afrika is ene van de grötste goldprodusenten, mer döär mekaar neamt se et met de veyligheyd nit so nauw.
De Beatrix-myne ligt in Welkom-stad, ungevear 290 km up et süden van Johannesburg. Hee valt under mynbowbedryf Sibanye-Stillwater. De myne hef 23 verdepingen, by mekaar töt 1000 meter under et uppervlak.
Myn moder kan dree språken vlöäyend. Myn vader kan der twee. Ik mer ene.
Up et eerste gesichte likt myne beparkte spåkveardigheyd gin groot pünt. Jammer, up syn slimste. Mer språke is mear as enkel een uutwesselingsmiddel tüsken twee löde. Et dregt by sik een pakket an kultuur, arfgood, gröötsheyd en identiteyt. Myne ölders komt uut Nigeria. Een land met een ryk palet an kulturele stammen dee by mekaar mear as 500 språken köyert.
Et land wör ook koloniseerd döär Groot-Brittanye, wårdöär engelsk ene van de hunderden språken is. Myne ölders köänt beyde engelsk en yoruba. Myn moder kan ook igbo. Ik sin upgröäyd in Londen. Engelsk is dårüm myne eerste språke. Mer toch heb ik et gevööl dat een deel van myne identiteyt kwyt is, ümdat ik de språke van myne vöärölders nit kenne. By ydere språke dee y kent, geet der ne werld an kultuur open.
Denkt es an bysünderheden uut et engelsk. Der sind ontelbåre uutdrükkingen, gesegdes en wöärde dee hunderden jåren wyrüm gåt, når een seker vöärval of ne kultuur. So is et nu ook met et igbo en yoruba van myn vader en moder. Ümdat ik disse språken nit kenne, vind ik dat myne kennis van myn arfgood as vanselv beparkt wörd.
Myne identiteyt is al ünyk ümdat ik de dochter van nen eerstegolfs afrikaansken immigrant sin. Ik sin nen britsken Nigeriaan of nen nigeriaansken Brit, wu y et ook nömen wilt. Ik gröäyen up in een huusholden dat so in Lagos kon wean, mer so gauw ik de döäre uutstappen was ik wyr in Londen. Disse dübbele identiteyt is my leev. Dårüm stekt et my dat ik der so een essentieel deel van misse.
Ik wete dat, ümdat ik in Groot-Brittanye upgröäyd sin, myne britske kante alyd de oaverhande hef oaver de nigeriaanske, mer ik vinde wal at se makkelik de språke up syn minst an my harren können döärgeaven. Döärdat ik jårenlange stykem stünd met te lüsteren by gesprekken tüsken myn moder en öäre süster, verstå ik igbo. Mer ümdat ik et selv nit kan köyeren, vööl ik my der nog altyd mer half by betrökken.
Up gadderings met family of vreanden, wår de grappen en de wille oaver en weer vleegt, sin ik der mer half by. Ik was wal es afgünstig up myne asiatiske vreanden dee punjabi van öäre ölders leard harren, of urdu by vöärbeeld. Et gavven öär et soort toogang in de gemeenskap van öäre ölders wårvan ik met myne mer kon drömen.
Ölders met ne andere moderspråke dan den wat de kinder leart ümdat se argens anders upgröäyt, hebt nen plicht üm et wydter te geaven, te hope met öäre rykdom an weardes, kennis en ervaringen. Y weet ja nooyt in wat vöär ümstanden y terecht komt en et nödig blykt te wean. Mer boavenal wil y dat uwe kinder öäre wårheyd, gevööl en sikselv up meardere wysen köänt uutdrükken.
Is uwen hond döär et dolle hen? Geet he as nen gek tekeer? Trekt dan wat van Bob Marley uut de kaste. Uut ondersöök van de Üniversiteyt van Glasgow en de Skotse SPCA blik at hünde et heanigst wordt van reggae.
De ondersökers dreyden müsyk in een asyl en keken wu as de deers reageren. De hünde kregen vyf soorten müsyk te hören: pop, Motown, klassyk, soft rock en reggae.
De proofhünde güngen düdelik vaker dör de bene as der müsyk klünk. Dat göld vör alle stylen. Mer öären härtslag dalen et meest by reggae en soft rock, bleek uut de metsyfers.
Reggae en soft rock sprüngen der uut, mer et ondersöök wees ook uut dat de deers toch ook wal avsünderlike, egene müsyksmaken hebt.
De Skotse hünde-upvank wil nu kyken of se gelüüdsinstallasys in öäre kennels köänt plaatsen. Ook wilt se ondersöken of müsyk ook invlood hef op andere deersoorten in öäre asylen.
Üm u alvüste wat te helpen, heb y hyr prima reggae van Roots Creation, uut Eanske in Twente:
Al jåren wörd ons vörkauwd dat et Saksys in Nederland slim achteruut buurt. De meeste kranten wyst dårby enkel når prosenten. Mer dat gef een onvolledig beeld. Werldspråke rekkent ulöö eaven vör.
Uut ne landelike stüdy van 2005, Taaltelling Nedersaksisch van Grönninger old-hooglearer Henk Bloemhoff, kömmen verskillende syfers: in Twente köyeren 62% van de löö in dat jår nog alle dage Twents.
Anname
Toch klopt der wat nit an. Dat wöärdke ‘nog’ höört der nit in. Et gef an dat de skryvers der van uut gåt dat et antal vroger höger was.Sowyd wy weet gef et helemål gin öldere ondersöke når sprekkersantallen.De bewearing dat vroger alleman (100%) Plat köyeren, is enkel ne anname. Der warren in Twente altyd al nykommers, immigranten, ’n domy, ’n pastoor, de skoolmeaster, Düütsers, Chinesen, Fransken, Spanjolen…
Ryssen as rekkenvörbeeld
Låt wy der vör et gemak van uut gån dat 95% van de löö vroger Plat köyeren. Gewoon as rekkenvörbeeld.
Låt wy et städke Ryssen der es by pakken. De Reggestad steet bekend as behöldend en as grööts op öär dialekt. In 1950 har Ryssen volgens et CBS 12.268 inwonners. As wy dår 95% van nemt, warren der in dat jår 11.655 löö dee strak Ryssens köyeren.
By de gemeentelike herindeling van 2001 is Ryssen tehoop smetten met Holten. Vanav dee tyd rekkent et CBS dee beyde kernen samen. Van 2005 is der online niks te vinden åver Ryssen avsünderlik, mer uut syfers van overheidinoverijssel.nl blik at et in dee tyd nit bysünder hard geet met de bevolkingsgröäi. Dan mer et kortst byliggende. Uut een artikel van RTV Oost blik at Ryssen in 2009 28.054 inwonners har.
Üm störvene Platsprekkers in dee tüskenliggende 4 jår nit met te rekkenen, holdt wy ne verbettering an van 1%:
61% sprekkers op 28.054 totale inwonners is 17.113 sprekkers.
Tegenåver 11.655 in 1950.
Mear as 5000 ekstra sprekkers
Et antal sprekkers is düs flink gröäid! Mear as 5000 sprekkers sind der by kömmen, allene al in Ryssen! Jå, et antal prosenten is avnömmen, mer dat segt niks åver de sprekkersantallen selv.
Et antal is nit avnömmen. Der sind enkel mear nit-sprekkers bykömmen, dee et persentazy op de hele bevolking dale trekt.
Låt u niks wysmaken, onse språke is nog lange nit an ’n ende. Gewoon blyven köyeren, dan kümp et vanselv wal terechte.
Wellen:
– Bloemhof, H (2005). Taaltelling Nedersaksisch: een enquête naar het gebruik en de beheersing van het Nedersaksisch in Nederland. Groningen: Sasland. ISBN 9064661324.
– Centraal Bureau voor Statistiek (1950). “Bevolking der gemeenten van Nederland op 1 Januari 1950.” Uitgeverij W. De Haan N.V. [PDF]
– Overheid in Overijssel (2018). “Gemeente Rijssen-Holten (Overijssel).” Overheidinoverijssel.nl. <http://www.overheidinoverijssel.nl/rijssen-holten/s/179>
– RTV Oost.nl (2017). “Gemeente Rijssen-Holten groeit: 38.000 inwoners en de teller blijft lopen.” <http://www.rtvoost.nl/nieuws/262446/gemeente-rijssen-holten-groeit-38000-inwoners-en-de-teller-blijft-lopen>
